Het grijze gebied van seksueel grensoverschrijdend gedrag
De ervaring van mij als een trainingsactrice
Helaas weten we allemaal dat seksuele intimidatie overal voor komt. We ontkomen niet aan de enorme hoeveelheid aan reacties op de #metoo en alle nieuwsberichten. Hieruit blijkt ook meteen dat seksuele intimidatie zich in een groot grijs gebied bevindt. Soms is de grens overduidelijk aanwezig en soms worden grenzen bediscussieerd.
Tot op welk moment is het gedrag nog onschuldig, leuk, vleiend en flirterig en op welk moment gaat het alle grenzen over?
Ook ik ben, met name tijdens mijn studieperiode, regelmatig geconfronteerd met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ik was jong en naïef en vond het moeilijk om er mee om te gaan. Tot op welk moment is het gedrag nog onschuldig, leuk, vleiend en flirterig en op welk moment gaat het alle grenzen over? Zodra ik dan toch vond dat het mijn eigen grens overging, kwam het volgende probleem. Hoe ga ik het gedrag dan stoppen? Ik trok een trukendoos open; ik ging het relativeren, bagatelliseren, goed praten, met humor omzeilen en uiteindelijk zoveel mogelijk ontwijken. De trucjes werken niet altijd en gelukkig heb ik in de loop der tijd geleerd om weerbaarder te kunnen reageren op dit soort gedrag. Ik hoop als trainingsactrice deelnemers de vaardigheden mee te geven die ik in het verleden zelf nog niet had ontdekt. Tijdens de trainingen van Kies kunnen deelnemers oefenen met confronteren en/of de-escaleren. Bij het confronteren komt onder andere ook het seksueel grensoverschrijdend gedrag aan bod. En wat mij betreft zeker niet onnodig!
Het kan al zitten in een blik, een korte aanraking, iets teveel complimenten of andere onderhuidse opmerkingen.
In het verleden hebben ik en mijn collega’s trainingsacteurs, dit gedrag nogal “vet” neergezet. Dat werkte goed; het is meteen helder wat er te begrenzen valt. Maar in werkelijkheid is het gedrag vaak veel subtieler. Er is een groot grijs gebied bij seksueel grensoverschrijdend gedrag. Het kan al zitten in een blik, een korte aanraking, iets teveel complimenten of andere onderhuidse opmerkingen. Hierdoor is het juist één van de lastigste vormen van agressie om mee om te gaan. Laat staan om te begrenzen.
Dat meenemende en om te voorkomen dat het gedrag onrealistisch, hilarisch of zelfs gênant wordt, zijn we overgestapt naar meer subtieler en onderhuids gedrag. Opvallend is dat de deelnemers, ondanks dat wij als trainingsacteurs de spanning zien oplopen, erg lang meegaan in het gedrag en het liefst ontkennen wat er aan de hand is. Vanuit mijn ervaring begrijp ik heel goed dat het ook doodeng is om het te erkennen, want dan moet je er ook iets mee doen. Als trainingsacteur baal ik van binnen echter wel een beetje, want zonder begrenzing zal ik, in de rol van de agressor, steeds een stapje verder gaan.
Meestal voelt de deelnemer wel dat de spanning oploopt. Er zijn al veel fysieke signalen en intuïtieve alarmbelletjes afgegaan.
Pas als de trainer, wij als acteurs of de toeschouwers, in een time-out dit gedrag als grensoverschrijdend betitelen, ontstaat het gesprek over grenzen. Meestal voelt de deelnemer wel dat de spanning oploopt. Er zijn al veel fysieke signalen en intuïtieve alarmbelletjes afgegaan. Toch, door onzekerheid en/of angst voor de confrontatie, blokkeert iemand. Zodra dit onderwerp bespreekbaar wordt gemaakt, horen we veel voorbeelden van dit lastige gedrag. Soms volgen er ook tranen. De opgebouwde spanning moet ontladen of er komen ervaringen uit het verleden naar boven.
Tijdens de trainingen van Kies geef ik, samen met mijn collega’s, zoveel mogelijk handvatten mee om seksueel grensoverschrijdend gedrag te begrenzen. Daarbij kijken ik en mijn collega’s naar het afchecken van attributies, het concreet maken van het gedrag en het bewust worden van je eigen spanning en je eigen grenzen. Door dit in een veilige setting te oefenen, zie ik de deelnemers vaak groeien in hun weerbaarheid.
Foto gemaakt door Remke Maris Fotografie
